พุทธวิธีการพัฒนาสื่อนวัตกรรมการจัดการเรียนรู้วิชาพระพุทธศาสนา สำหรับผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้นำเสนอพุทธวิธีการพัฒนาสื่อนวัตกรรมการจัดการเรียนรู้วิชาพระพุทธศาสนาสำหรับผู้เรียนในศตวรรษ
ที่ 21 เนื่องจากว่า การจัดการเรียนรู้แบบดั้งเดิมที่เน้นการบรรยายและท่องจำกำลังเผชิญวิกฤตความท้าทาย ไม่สามารถตอบสนองต่อธรรมชาติของผู้เรียนยุคดิจิทัลได้ ส่งผลให้เกิดความเหินห่างระหว่างผู้เรียนกับแก่นธรรม และล้มเหลวในการบรรลุเป้าหมายการพัฒนาผู้เรียนให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ตามเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ บทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและสังเคราะห์หลักพุทธวิธีซึ่งเป็นกระบวนการสอนของพระพุทธเจ้าที่สอดคล้องกับทฤษฎีการเรียนรู้สมัยใหม่ เพื่อนำมาเป็นกรอบแนวคิดในการออกแบบสื่อนวัตกรรม โดยเสนอเป็นแนวทางการพัฒนาที่สำคัญ 3 ประการ ได้แก่ 1) การใช้เรื่องราวเปรียบเทียบ (อุปมาอุปไมย) ที่มุ่งสร้างสื่อเชิงโต้ตอบให้ผู้เรียนเรียนรู้จากประสบการณ์จำลอง 2) การสอนที่ยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง ที่ใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) ในการสร้างเส้นทางการเรียนรู้เฉพาะบุคคล และ 3) การสอนเป็นลำดับขั้น (อนุบุพพิกถา) ที่ออกแบบสื่อในรูปแบบเกมมิฟิเคชัน เพื่อสร้างเส้นทางการฝึกฝนตนเองอย่างเป็นระบบ พุทธวิธีดังกล่าวสามารถเปลี่ยนกระบวนทัศน์การเรียนรู้วิชาพระพุทธศาสนาจากการเป็นผู้รับสารสู่การเป็นผู้ปฏิบัติ ทำให้การเรียนรู้มีความน่าสนใจและสอดคล้องกับยุคสมัย เพื่อให้พระพุทธศาสนาเป็นแนวทางในการบ่มเพาะปัญญาและคุณธรรมแก่ผู้เรียนในศตวรรษที่ 21 ได้อย่างยั่งยืน
Article Details
เอกสารอ้างอิง
จิระวัฒน์ โรจนศิลป์ และคณะ. (2566). รูปแบบการจัดการเรียนการสอนวิชาพระพุทธศาสนา. วารสารสังคมศาสตร์และวัฒนธรรม, 7(6), 262-271.
ชัยยงค์ พรหมวงศ์. (2556). การทดสอบประสิทธิภาพสื่อหรือชุดการสอน. วารสารศิลปากรศึกษาศาสตร์วิจัย, 5(1), 7-20.
ทิศนา แขมมณี. (2560). ศาสตร์การสอน: องค์ความรู้เพื่อการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ. พิมพ์ครั้งที่ 21. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต). (2559). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม. พิมพ์ครั้งที่ 34. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์ผลิธัมม์.
พุทธทาสภิกขุ. (2555). คู่มือมนุษย์. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์สุขภาพใจ.
ไพฑูรย์ สินลารัตน์. (2558). ครูและโรงเรียนในศตวรรษที่ 21: ต้องทำอะไรและทำอย่างไร. วารสารครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 43(2), 296-299.
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
วิจารณ์ พานิช. (2555). วิถีสร้างการเรียนรู้เพื่อศิษย์ในศตวรรษที่ 21. กรุงเทพมหานคร: มูลนิธิสดศรี-สฤษดิ์วงศ์.
วุฒิพงษ์ ภักดีเหลา. (2554). การศึกษาคุณลักษณะขององค์กรนวัตกรรม: กรณีศึกษาองค์กรที่ได้รับรางวัลด้านนวัตกรรม. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต. สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต). (2559). พุทธธรรม (ฉบับปรับปรุงและขยายความ). กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
สิริวรรณ ศรีพหล. (2554). การจัดการเรียนรู้วิชาสังคมศึกษา. ใน เอกสารประกอบการสอนรายวิชา 472 552 สัมมนาหลักสูตรและการสอนสังคมศึกษา ภาควิชาหลักสูตรและวิธีสอนคณะศึกษาศาสตร์. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
Jenkins, H., and others. (2009). Confronting the challenges of a participatory culture: Media education for the 21st century. The MIT Press.
Mayer, R. E. (2009). Multimedia learning. New York, NY: Cambridge University Press.
Partnership for 21st Century Skills. (2015). P21 framework for 21st century learning. P21. From http://www.p21.org/our-work/p21-framework Retrieved 19 October 2025.
Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants Part 1. On the Horizon, 9(5), 1-6.
Everett M. Rogers. (2003). Diffusion of innovations. New York, NY: Free Press.
Schumpeter, J. A. (1942). Capitalism, socialism, and democracy. New York, NY: Harper & Brothers.
