การบูรณาการหลักพุทธธรรมกับการบริหารทรัพยากรมนุษย์ในยุคปัญญาประดิษฐ์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและวิเคราะห์ความท้าทายของการบริหารทรัพยากรมนุษย์ (HRM) ในยุคปัญญาประดิษฐ์ (AI) และนำเสนอกรอบแนวคิดเชิงบูรณาการโดยประยุกต์ใช้หลักพุทธธรรมเพื่อสร้างสมดุลระหว่างประสิทธิภาพและความเป็นมนุษย์ การศึกษาพบว่า การเข้ามาของ AI ได้พลิกโฉม HRM สู่การเป็นหุ้นส่วนทางกลยุทธ์โดยใช้ข้อมูล แต่ในขณะเดียวกันก็ได้สร้างความท้าทายเชิงจริยธรรมและสังคมที่ซับซ้อน ประเด็นสำคัญได้แก่ ปัญหาอคติในปัญญาประดิษฐ์ (AI Bias) ที่อาจตอกย้ำการเลือกปฏิบัติ ภาวะการลดทอนทักษะ (De-skilling) ที่สร้างความไม่มั่นคงทางอาชีพ และความเสี่ยงของการลดทอนความเป็นมนุษย์ ในที่ทำงาน บทความนี้ชี้ให้เห็นว่าหลักพุทธธรรมสามารถทำหน้าที่เป็นยาถอนพิษ และภูมิคุ้มกัน ต่อปัญหาเหล่านี้ โดยเสนอการประยุกต์ใช้ ไตรสิกขา (ศีล สมาธิ ปัญญา) เพื่อกำกับการใช้ AI อย่างมีจริยธรรมและรู้เท่าทัน พรหมวิหาร 4 (เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา) เพื่อให้ผู้บริหารใช้ข้อมูลอย่างเข้าอกเข้าใจแทนการตัดสิน อิทธิบาท 4 เพื่อสร้างวัฒนธรรมการเรียนรู้ตลอดชีวิตจากแรงจูงใจภายใน และ สังคหวัตถุ 4 เพื่อสร้างความไว้วางใจและความโปร่งใสในองค์กร ท้ายที่สุด บทความได้สังเคราะห์องค์ความรู้ใหม่เป็นกรอบแนวคิด HRM เชิงพุทธ-ดิจิทัล (Buddhist-Digital HRM) ซึ่งเป็นโมเดลการบริหารที่สร้างสมดุลบนเสาหลัก 3 ประการ ได้แก่ เทคโนโลยีอัจฉริยะ, จิตปัญญา (การพัฒนาภายใน), และ ความสัมพันธ์เชิงเกื้อกูล (วัฒนธรรมองค์กร) กรอบแนวคิดนี้มุ่งสร้างองค์กรที่ยั่งยืนซึ่งไม่เพียงแต่ชาญฉลาดทางเทคโนโลยี แต่ยังเปี่ยมด้วยปัญญาและความกรุณา
Article Details
เอกสารอ้างอิง
ศิริภัสสร ปิยนันทวารินทร์, สายรุ้ง บุบผาพันธ์, สมชัย ศรีนอก, และบริษัท ปิยะซันต์ อินเตอร์กรุ๊ป จำกัด (2565). พรหมวิหาร 4 กับภาวะผู้นำในยุคสังคม 5.0. วารสารสหวิทยาการนวตกรรมปริทรรศน์, 6(3), 294-306.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2559). พุทธธรรม ฉบับปรับปรุงและขยายความ. สำนักพิมพ์ผลิธัมม์.
สมพิศ ทองปาน. (2559). HR เชิงรุกในยุคของการเปลี่ยนแปลง. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ, 10(3), 245-258.
วรภัทร์ ภู่เจริญ. (2562). การบริหารจัดการองค์กรยุคใหม่ด้วยหลักพุทธธรรม. สำนักพิมพ์ดีเอ็มจี.
พนิดา อมราวิกรม. (2568). การปรับตัวของทรัพยากรมนุษย์ในยุคปัญญาประดิษฐ์ (AI). วารสารวิชาการ รัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์, 7(1), 72-82.
เสนาะ ติเยาว์. (2558). หลักการบริหารตามแนวพุทธศาสตร์. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
วรัญญู องศารา, เบญจวรรณ บุญยะประพันธ์, และ ชนัดดา เพ็ชรประยูร. (2566). ผลของโปรแกรมพัฒนาการมีสติในการทำงานของข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา. วารสารสังคมจิตวิทยาและพัฒนา, 5(2), 68-85.
สมเกียรติ ตั้งกิจวานิชย์. (2564). ผลกระทบของเทคโนโลยีดิสรัปชันต่อตลาดแรงงานไทยและแนวทางการปรับตัว. สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI).
Ajunwa, I., Crawford, K., & Schultz, J. (2017). Limitless worker surveillance. California Law Review, 105(3), 735–776.
Brynjolfsson, E., & McAfee, A. (2014). The second machine age: Work, progress, and prosperity in a time of brilliant technologies. W. W. Norton & Company.
Muhammad Joko Susilo, Denies Priantinah. (2025). Implementation of Artificial Intelligence (AI) in Human Resource Management: A Literature Review. International Journal Business, Management and Innovation Review, 2(1), 113-124.
Frey, C. B., & Osborne, M. A. (2017). The future of employment: How susceptible are jobs to computerisation?. Technological Forecasting and Social Change, 114, 254–280.
Karakas, F. (2010). Spirituality and performance in organizations: A literature review. Journal of Business Ethics, 94(1), 89–106.
Noble, S. U. (2018). Algorithms of oppression: How search engines reinforce racism. New York University Press.
O'Neil, C. (2016). Weapons of math destruction: How big data increases inequality and threatens democracy. Crown Publishing Group.
Votto, A. M., Valecha, R., Najafirad, P., & Rao, H. R. (2021). Artificial intelligence in human resource management: A systematic literature review. International Journal of Information Management Data Insights, 1(2), 100040.
