การพัฒนาโมเดลแก้จนเพื่อแก้ไขปัญหาความยากจนอย่างเบ็ดเสร็จและแม่นยำ กรณีศึกษา ตำบลดงครั่งน้อย อำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษากระบวนการคัดเลือกครัวเรือนยากจนให้ได้เป้าหมายที่แท้จริงเพื่อนำไปสู่การแก้ไขปัญหาความยากจนอย่างเบ็ดเสร็จและแม่นยำในพื้นที่ตำบลดงครั่งน้อย อำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด และ 2) เพื่อพัฒนาโมเดลแก้จนที่ตอบโจทย์ความต้องการของและมีความเป็นไปได้ตามสภาพจริงของครัวเรือนยากจนเป้าหมาย การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้กระบวนการศึกษาวิจัยแบบการมีส่วนร่วม (PAR) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วยครัวเรือนยากจนในพื้นที่เป้าหมายจำนวน 48 ครัวเรือนโดยใช้ การสุ่มแบบหลายขั้นตอน และผู้นำชุมชนจำนวน 15 คนโดยการสุ่มแบบเจาะจง เครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูลประกอบด้วย แบบสอบถามกึ่งโครงสร้าง 10 คำถาม เพื่อใช้ในการสนทนากลุ่มเฉพาะเพื่อสอบทานข้อมูลครัวเรือนยากจน การสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้างกับผู้นำชุมชน และ แบบสอบถามกึ่งโครงสร้าง 15 ข้อ เพื่อในการระดมสมองเพื่อออกแบบโมเดลแก้จน ข้อมูลจะถูกวิเคราะห์โดยการวิเคราะห์เนื้อหาอย่างเป็นระบบ (Content Analysis)
ผลการศึกษาพบว่า เพื่อให้สามารถคัดเลือกครัวเรือนยากจนที่แท้จริงเข้าร่วมโครงการและร่วมออกแบบและพัฒนาโมเดลแก้จน (Operating model/Pilot project) ให้เหมาะสมกับบริบทและสอดคล้องกับความต้องการของครัวเรือนยากจน รวมทั้งมีโอกาสประสบความสำเร็จได้สูงและใช้ได้จริงในพื้นที่ทีมผู้วิจัยได้รวมกันออกแบบกระบวนการคัดเลือกครัวเรือนยากจนในพื้นที่ตำบลดงครั่งน้อย อำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด เป็น 4 ขั้นตอนดังนี้ 1) ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลครัวเรือนยากจนด้วย ระบบสารสนเทศ PPP CONNEXT 2) ขั้นตอนการจัดการสนทนากลุ่ม (Focus Group Discussion) 3) ขั้นตอนการสอบทานข้อมูลครัวเรือนกลุ่มเป้าหมายร่วมกับผู้นำชุมชน และ 4) ขั้นตอนการสำรวจความสนใจในการเข้าร่วมพัฒนาโมเดลแก้จนจากครัวเรือนกลุ่มเป้าหมาย
เพื่อพัฒนาโมเดลแก้จนเพื่อแก้ไขปัญหาความยากจนให้เหมาะสมกับบริบท และสอดคล้องกับความต้องการของครัวเรือนยากจนและมีโอกาสประสบความสำเร็จได้สูงและใช้ได้จริงในพื้นที่ คณะผู้วิจัยได้จัดประชุมเพื่อระดมสมองกลุ่มตัวอย่าง (Brainstorming) โดยใช้แบบสอบถามกึ่งโครงสร้าง (Semi-structured interview) เป็นแนวคำถามประกอบการระดมสมองของกลุ่มตัวอย่างจำนวน 48 ครัวเรือนเพื่อออกแบบโมเดล แก้จน (Operating model/Pilot project) จากการวิเคราะห์ข้อมูลพบว่า กลุ่มเป้าหมายมีมติเห็นพ้องต้องกันในการเลือกโมเดลพืชผักเพื่อชีวิต และโมเดลเกษตรทางเลือกเป็นโมเดลที่เหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย และเมื่อมีการประชุมระดมสมองเพื่อหารือกับกลุ่มเป้าหมาย สำหรับการกำหนดแนวทางและรูปแบบในการนำโมเดลพืชผัก เพื่อชีวิตและโมเดลเกษตรทางเลือก มาใช้ในการสร้างรายได้ให้กับกลุ่มครัวเรือนเป้าหมาย พบว่า ผลจากการระดมสมองของครัวเรือนเป้าหมาย จากโมเดล “พืชผักเพื่อชีวิต” จำนวน 19 ครัวเรือน เสนอให้มีการปลูกผักปลอดภัยแบบยกแคร่ เพื่อแก้ไขปัญหาเรื่องคุณภาพของดินและการไม่มีที่ดิน โดยเห็นว่าควรมีการให้ความรู้เรื่อง เทคนิค การทำปุ๋ย เมล็ดพันธุ์ แหล่งน้ำ โรคพืช และเทคนิคการเตรียมดิน และจากโมเดล “เกษตรทางเลือก” ครัวเรือนยากจน จำนวน 29 ครัวเรือน เสนอให้เลี้ยงไก่โดยใช้กรงตับ เพราะสามารถวางในพื้นที่แคบได้ การดูแลก็สามารถ ทำได้แบบง่ายๆ ที่ประชุมจึงมีมติเป็นเอกฉันท์ในการเลี้ยงไก่ไข่โดยใช้กรงตับ นอกจากนี้ทางกลุ่มเป้าหมายได้เสนอให้มีการให้ความรู้เรื่องการเลี้ยงไก่ไข่โดยใช้กรงตับ การทำอาหารไก่เพื่อลดต้นทุนเรื่องอาหาร และการดูแลไก่จากโรคระบาด
Article Details
เอกสารอ้างอิง
พงษ์เทพ บุญกล้า. (2564). วิธีวิทยาว่าด้วย “โชคดีที่บังเอิญค้นพบ” ในการวิเคราะห์ประเด็นความยากจนในจังหวัดอำนาจเจริญ. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, 17(2), 1–20.
พระครูปลัดเถรานุวัฒน์ (สุเทพ) ดีเยี่ยม. (2564). การบริหารจัดการภาครัฐต่อปัญหาความยากจนและความเหลื่อมล้ำของสังคม. วารสารวิทยาลัยสงฆ์นครลำปาง, 10(1), 216–217.
พิมพ์ชนก ไพรีพินาศ และคณะ. (2025). การพัฒนาพื้นที่เพื่อแก้ไขปัญหาความยากจนแบบเบ็ดเสร็จและแม่นยำ: กรณีศึกษาพื้นที่จังหวัดร้อยเอ็ด. มนุษยสังคมสาร (มสส.) คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์, 23(1), 159–177.
สำนักงานจังหวัดร้อยเอ็ด. (2564). ประวัติความเป็นมาของจังหวัด : จังหวัดร้อยเอ็ด Roi Et Province. สืบค้นเมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม 2564, จากสำนักงานจังหวัดร้อยเอ็ด: https://www.roiet.go.th/pagein-1.html
Chambers, R. (1994). The origins and practice of participatory rural appraisal. World Development, 22(7), 953-969.
Juntanapong, S., & Saengngoen, V. (2020). การเลี้ยงไก่ไข่ในระบบกรง: การประยุกต์ใช้และผลกระทบ [Egg-layer cage farming system: Applications and impacts]. วารสารเกษตรกรรมและสิ่งแวดล้อม, 15(2), 45-54.
Narayan, D., Chambers, R., Shah, M. K., & Petesch, P. (2000). Voices of the poor: Crying out for change. Oxford University Press.
Office of the National Higher Education Science Research and Innovation Policy Council. (2021). BCG economy model for sustainable development in Thailand. Bangkok: Thailand Government.
Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. Simon & Schuster.
Reason, P., & Bradbury, H. (Eds.). (2008). The SAGE handbook of action research: Participative
inquiry and practice (2nd ed.). Sage.
Scoones, I. (1998). Sustainable rural livelihoods: A framework for analysis. IDS Working Paper No. 72.
Todaro, M. P., & Smith, S. C. (2020). Economic development (13th ed.). Pearson.
United Nations. (2015). Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development.
World Bank. (2008). Understanding Poverty. Retrieved April, 2021 from http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/EXTPOVERTY/O,,menuPK:3369.
-pagePK:149018~P IPK:149093~theSitePK:336992,00.html.
World Bank. (2021). Poverty and shared prosperity 2020: Reversals of fortune. World Bank Publications.
