วงมโหรีพื้นบ้านอีสาน: กรณีศึกษาวงบ้านเตย อำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพของวงมโหรีพื้นบ้านอีสาน 2) ศึกษาอัตลักษณ์ของวงมโหรีพื้นบ้านอีสาน 3) ศึกษาบทบาทต่อชุมชนของวงมโหรีพื้นบ้านอีสาน โดยเลือกกลุ่มตัวอย่างการวิจัยใช้แบบเจาะจง ได้แก่ ผู้รู้ ผู้ปฏิบัติ และผู้ที่เกี่ยวข้องกับวงมโหรีพื้นบ้านอีสาน มีขอบเขตพื้นที่การวิจัย คือ บ้านเตย ตำบลทุ่งกุลา อำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด ดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลในพื้นที่วิจัยด้วยการสังเกตและสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลต่าง ๆ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยกระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพ อภิปรายและนำเสนอผลการวิจัยในรูปแบบการพรรณนาบรรยาย

ผลการวิจัยพบว่า วงมโหรีพื้นบ้านอีสานบ้านเตยก่อตั้งโดยครูอ้วย พิศเพ็ง              โดยในปี พ.ศ. 2500 ครูอ้วยได้เดินทางจากจังหวัดบุรีรัมย์ไปศึกษาปี่พาทย์จากสำนักนายลิ ศรีสังข์ ในจังหวัดนครราชสีมา และได้สนใจฝึกมโหรีพื้นบ้านโคราชเพิ่มเติมด้วย ถึงปี พ.ศ. 2505 ได้มาตั้งภูมิลำเนาที่บ้านเตยและก่อตั้งวงขึ้น ในด้านสภาพวงดนตรี มีการถ่ายทอดความรู้ตามกลุ่มอายุของนักดนตรีรวม 3 รุ่น แต่ในปัจจุบันการสืบทอดที่ส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่นลดลง เนื่องจากความสูงวัยของนักดนตรี และความนิยมการแสดงอื่น ๆ มาแทนที่ ด้านอัตลักษณ์เพลงวงมโหรีที่โดดเด่น เช่น เพลงเมียน้อย - เมียหลวง ซึ่งเป็นเพลงที่นิยมบรรเลงสลับกันไป มีปี่ขนาดใหญ่เรียกว่าปี่ฆ้อง และปี่ขนาดเล็กเรียกว่าปี่ตัด รวมถึงซอที่มีหลายขนาด ด้านบทบาทหน้าที่ของวงมโหรีพื้นบ้านอีสาน ซึ่งคนในชุมชนยังให้การสนับสนุนวงมโหรีพื้นบ้านในท้องถิ่นของตนในงานประเพณีพิธีกรรมท้องถิ่น โดยครูอ้วยนั้นยังเป็นผู้นำวัฒนธรรมของชุมชนที่ผู้คนให้ความเคารพ และให้การสนับสนุนวงมโหรีพื้นบ้านในท้องถิ่นของตนเองเป็นอย่างดี