ปรากฏการณ์ “ศิลปะศรัทธา” ในพระราชา กรณีศึกษา “บทเพลงจากราษฎร” หลังเหตุการณ์เสด็จสวรรคต ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยเชิงคุณภาพนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปรากฏการณ์ “ศิลปะศรัทธา” ในพระราชา ถือได้ว่าเป็นความเบ่งบานทางศิลปะภายใต้ความศรัทธาของผู้คนจากเหตุการณ์เสด็จสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ 9) เมื่อวันที่ 13 ตุลาคม 2559 เหตุการณ์ดังกล่าวก่อให้เกิดปฏิกิริยาทางอารมณ์ความรู้สึกต่อความสูญเสียครั้งใหญ่ แต่ในขณะเดียวกันก็กระตุ้นให้เกิดการแสดงออกซึ่งความภักดีของพสกนิกรที่มีต่อพระราชา ความสำนึกร่วมดังกล่าวเป็นแรงดลใจให้เกิดพลังสร้างสรรค์ทางศิลปะ โดยประชาชนทั่วไปแสดงออกในฐานะ“ผู้รักสมัครเล่น” (amateurs)

ผลการศึกษาพบว่าบทเพลงจากราษฎรสร้างสรรค์ขึ้นมาใน 3 รูปแบบ ได้แก่ 1. เพลงประพันธ์ขึ้นใหม่เพื่อแสดงถึงความอาลัยต่อการเสด็จสวรรคตของรัชกาลที่ 9 2. เพลงประพันธ์ขึ้นใหม่ด้วยนัยที่สื่อถึงรัชกาลที่ 9 ในมิติต่าง ๆ และ 3. การนำบทเพลงพระราชนิพนธ์มาผลิตซ้ำในบริบทใหม่ ทั้งนี้ ปรากฏการณ์ศิลปะศรัทธานำไปสู่มุมมองเรื่องความต่อเนื่อง การสืบสาน การส่งต่อ ซึ่งเป็นข้อสังเกตเกี่ยวกับก้าวต่อไปของความเบ่งบานของงานศิลปะในสังคมไทย