การดำเนินทำนองจะเข้ในการบรรเลงรวมวง

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นงานวิจัยที่ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาวิธีการดำเนินทำนองจะเข้ในการบรรเลงรวมวงและเพื่อประดิษฐ์ทำนองจะเข้ตามหลักการดำเนินทำนองการบรรเลงรวมวง โดยทำการศึกษาค้นคว้า วิเคราะห์ สังเคราะห์ข้อมูลจากเอกสาร ข้อมูลภาคสนามสัมภาษณ์แบบเป็นทางการและไม่เป็นทางการในระดับลึก ตามขั้นตอนการวิจัยทางมานุษยวิทยาการดนตรี

ผลการวิจัย พบว่า จะเข้มีหน้าที่ดำเนินทำนองสอดแทรกไปกับเครื่องดำเนินทำนองอื่น ๆ ตลอดจนการดำเนินทำนองตามแนวร้อง เวลาบรรเลงจัดให้เป็นเครื่องดนตรีประเภทนำ เช่นเดียวกับระนาดเอก ซอด้วง โดยสอดแทรกทำนองให้เกิดความไพเราะด้วยการดีดเก็บถี่ ๆ บ้าง ห่าง ๆ บ้าง การบรรเลงในวงเครื่องสายไทยมีแนวการบรรเลงที่ไม่เร็วมาก มีการใช้เทคนิคต่าง ๆ เช่น สะบัด การดีดรัว ดำเนินทำนองโดยการใช้สายให้ครบทั้งสามสาย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับบทเพลง เช่น เพลงกรอใช้การดีดรัว ดีดริกหรือดีดปริบ รัวให้ละเอียด ไม้ดีดสม่ำเสมอ เพลงเก็บต้องดีดเก็บบ้าง ดีดทิงนอยบ้าง  ผู้บรรเลงจะต้องแม่นเพลงแม่นจังหวะเพื่อเป็นหลักให้กับวง  สำหรับเพลงโหมโรงมหาราชและเพลงโหมโรงเทิด สธ เป็นเพลงที่มีสำนวนแบบผสมผสาน ทำนองส่วนใหญ่เป็นทำนองบังคับทาง และยังมีสำนวนที่ไม่บังคับทางสอดแทรกอยู่เป็นระยะ และยังมีสำนวนที่เป็นลักษณะเด่นที่ทำให้ทราบว่าเป็นเพลงนี้  การดำเนินทำนองจะเข้จึงต้องบรรเลงให้เหมาะสมกับทำนองหลักที่ผู้ประพันธ์ได้ประพันธ์ไว้  ซึ่งผู้วิจัยพบว่าการประดิษฐ์ทำนองจะเข้สามารถแบ่งตามลักษณะของทำนองเพลง ได้แก่ การประดิษฐ์ทำนองขึ้นเพลง ในการขึ้นเพลงโหมโรงจะเป็นหน้าที่ของเครื่องดนตรีซอด้วงหรือขลุ่ยเพียงออ จะเข้จึงไม่ได้มีบทบาทหน้าที่ในการบรรเลงขึ้นเพลง สำหรับการบรรเลงจะเข้ทำนองขึ้นเพลงจะต้องพยายามรักษาทำนองหลักไว้ให้มากที่สุด การประดิษฐ์ทำนองจะเข้ในทำนองหลักที่เป็นบังคับทาง จะเข้สามารถประดิษฐ์ทำนองในทำนองหลักที่เป็นบังคับทางได้เล็กน้อย ที่ไม่ได้ทำให้สำนวนของทำนองนั้นเกิดความเสียหายหรือผิดเพี้ยนไปจากที่ผู้ประพันธ์ได้ประพันธ์ไว้