วิถีวัฒนธรรมนำการพัฒนาสู่การพึ่งพาตนเองตามภูมิสังคมของชาวภูไทในชุมชนเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์

บทคัดย่อ

การวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิสังคมของวิถีชีวิต และคุณค่าทางวัฒนธรรม ความเชื่อความศรัทธา ต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตของชาวภูไทในชุมชนเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ ได้ศึกษาแนวคิด ภูมิสังคม วัฒนธรรม ความเชื่อและความศรัทธา เป็นกรอบการวิจัย กลุ่มเป้าหมาย คือ ประชาชน บ้านหนองสำราญ หมู่ 9 ตำบลคุ้มเก่า อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ มีครัวเรือนจำนวนทั้งสิ้น 113 ครัวเรือน กำหนดขนาดตัวอย่างร้อยละ 20 ของประชากร เป็นกลุ่มตัวอย่าง 22 ครัวเรือน ตัวแทนครัวเรือนละ 1 คน ได้ตัวอย่างทั้งหมด 22 คน และทำการเลือกตัวอย่างแบบเจาะจง มุ่งเน้นผู้สูงอายุที่เป็นที่นับถือของชุมชน โดยใช้เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาได้แก่ การสัมภาษณ์ การเสวนากลุ่ม นำข้อมูลทั้งหมดมาวิเคราะห์เนื้อหาและอภิปรายเชิงพรรณนา ตามวัตถุประสงค์ พบว่า วิถีชีวิตพึ่งพาอาศัยอยู่กับธรรมชาติ ตั้งแต่ ดิน น้ำ ป่า สิ่งปลูกสร้าง การดำเนินชีวิตด้วยการสร้างความสัมพันธ์กับธรรมชาติที่มีแต่ความกันดารตามภูมิสังคมที่เป็นอยู่ได้ดี ยึดมั่นวัฒนธรรมผู้ไท เป็นที่ถ่ายทอดจินตนาการของชุมชน เช่น การฟ้อนภูไท
การทอผ้าไหมแพรวา การทอผ้าเกล้ามวยผม เครื่องดนตรี พิณ แคน โปงลาง การปลูกข้าวเหนียวที่ให้ความหอมเฉพาะท้องถิ่น ขึ้นทะเบียนเป็น GI ข้าวเหนียวเขาวง ด้วยความเชื่อความศรัทธาต่อผีบรรพบุรุษก่อเกิดการมีส่วนร่วมในชุมชน การร่วมแรงร่วมใจ ถ่ายถอดศิลปทางวัฒนธรรมผู้ไท เป็นฮีตสิบสองได้อย่างลงตัว

งานวิจัยชี้ชัดว่า วัฒนธรรมประเพณีความเชื่อความศรัทธาของชุมชนเขาวง อย่างเช่น การลงแขกเป็นการช่วยเหลือเกื้อกูลกันอย่างไม่มีที่สิ้นสุด ก่อให้เกิดปฏิสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน สร้างความสัมพันธ์ของคนกับคน กับวัฒนธรรมได้อย่างลึกซึ้งลงตัว และน่าชื่นชม การดำรงรักษาประเพณีดั้งเดิมไว้ตราบจนถึงปัจจุบัน จึงถือได้ว่า ชาวกาฬสินธุ์เขาวง คนภูไท ทำได้ทำดีมีที่ไปต่อ ทำให้วิถีวัฒนธรรมนำการพัฒนาชุมชนเขาวงสู่ความยั่งยืนอย่างแท้จริง