แนวทางการสร้างเครือข่ายความร่วมมือร่วมใจทางสังคม (อารยกิจ) เพื่อนำไปสู่การเป็นอารยเกษตร ตามเป้าหมายการพัฒนาอย่างสมดุล

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์องค์ประกอบและกระบวนการสร้างเครือข่ายความร่วมมือทางสังคม (อารยกิจ) เพื่อมุ่งสู่การพัฒนาอารยเกษตรอย่างสมดุล โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ผ่านการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยเทคนิคการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียใน 4 ชุมชนเป้าหมาย จำนวน 24 ราย และการสนทนากลุ่มกับผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 10 ราย โดยใช้การคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ผลการศึกษาพบองค์ประกอบสำคัญในการสร้างเครือข่ายความร่วมมือทางสังคม 5 ประการ ประกอบด้วย 1) การมีวิสัยทัศน์ร่วม (Shared Vision) เครือข่ายกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจน สมาชิกมีความเข้าใจและมุ่งขับเคลื่อนร่วมกันอย่างมีทิศทาง ผ่านกระบวนการแลกเปลี่ยนและสร้างฉันทามติ 2) การมีส่วนร่วมของสมาชิก (Member Participation) เปิดโอกาสให้สมาชิกมีส่วนร่วมอย่างเต็มศักยภาพ ทั้งในการนำเสนอแนวคิด ร่วมวางแผน และดำเนินกิจกรรมการพัฒนาชุมชน เพื่อสร้างแรงจูงใจและความเป็นเจ้าของ 3) การปฏิสัมพันธ์เชิงแลกเปลี่ยน (Interactive Exchange) จัดให้มีกลไกการประชุมคณะกรรมการหมู่บ้านอย่างสม่ำเสมอ เพื่อรับฟังความคิดเห็นและความต้องการของสมาชิก รวมถึงการจัดพื้นที่กลางเพื่อการสื่อสารและแลกเปลี่ยน 4) การบริหารจัดการเครือข่าย (Network Management) จัดโครงสร้างคณะกรรมการและฝ่ายงานอย่างเป็นระบบ ยึดหลักการมีส่วนร่วม ความโปร่งใส และการเชื่อมโยงเครือข่ายทั้งภายในและภายนอก และ 5) การถ่ายทอดองค์ความรู้และนวัตกรรม (Knowledge and Innovation Transfer) สนับสนุนการถ่ายทอดองค์ความรู้ระหว่างรุ่น ผ่านครอบครัว เครือญาติ และปราชญ์ชาวบ้าน โดยมุ่งอนุรักษ์วัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่น และส่งเสริมการมีส่วนร่วมของคนรุ่นใหม่ในการพัฒนาอย่างยั่งยืน