การพัฒนารูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน: กรณีศึกษาโรงเรียนพุทธจักรวิทยา
คำสำคัญ:
การพัฒนาครู, ระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน, โรงเรียนเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ (SLC)บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษากรอบแนวคิดการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน 2) ศึกษาระดับการปฏิบัติงานของครูในระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียนพุทธจักรวิทยา สพม.กท 2 และ 3) ประเมินประสิทธิผลของรูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน ประชากรที่ใช้ในการวิจัย คือ ครูผู้ปฏิบัติหน้าที่รองผู้อำนวยการสถานศึกษา จำนวน 4 คน ครู จำนวน 20 คน นักเรียน จำนวน 214 คน ผู้ปกครองนักเรียน จำนวน 214 คน และคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 9 คน โรงเรียนพุทธจักรวิทยา สพม.กท 2 ปีการศึกษา 2563 รวมทั้งสิ้นจำนวน 461 คน ได้มาจากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยมีจำนวน 8 รายการ ได้แก่ 1) แบบประเมินกรอบแนวคิด 2) แบบสอบถามระดับการปฏิบัติงานของครู 3) แบบประเมิน (ร่าง) รูปแบบการพัฒนาครู 4) รูปแบบการพัฒนาครู 5) คู่มือการใช้รูปแบบการพัฒนาครู 6) แบบสัมภาษณ์ 7) แบบสังเกตพฤติกรรม และ 8) แบบสอบถามความพึงพอใจ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยการใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1. กรอบแนวคิดการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน แบ่งออกเป็น 2 องค์ประกอบ คือ 1) แนวทางในการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน ได้แก่ การประชุม การฝึกอบรม การศึกษาดูงาน และการดำเนินงานตามแนวคิดโรงเรียนเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ (SLC) 2) แนวทางการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน ประกอบด้วย 5 ขั้นตอน ได้แก่ การรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล การคัดกรองนักเรียน การส่งเสริมและพัฒนานักเรียนการป้องกันและแก้ไขปัญหา และการส่งต่อ 2. ระดับการปฏิบัติงานของครูในระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียนพุทธจักรวิทยา สพม.กท 2 พบว่า ครูมีระดับการปฏิบัติอยู่ในระดับปานกลางทั้ง 3 ขั้นตอน คือ ขั้นการวางแผน ขั้นการนำแผนไปสู่การปฏิบัติ และขั้นการประเมินผล โดยมีคะแนนเฉลี่ย (𝑥̅) ของการปฏิบัติเป็น 3.27, 3.49 และ 3.10 ตามลำดับ 3. ผลการพัฒนารูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน (MT2S Model) พบว่า รูปแบบประกอบด้วย 9 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) ชื่อรูปแบบ 2) หลักการและความสำคัญ 3) วัตถุประสงค์ของรูปแบบ 4) องค์ประกอบของรูปแบบ 5) แผนภาพของรูปแบบ 6) การนำไปใช้ 7) ประโยชน์ที่ได้รับ 8) ปัจจัยความสำเร็จ และ 9) เครื่องมือที่ใช้ในการดำเนินงานตามระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน
เอกสารอ้างอิง
กรมสุขภาพจิต. (2546). คู่มือวิทยากรระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนช่วงชั้นที่ 3-4. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก.
กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2560). รายงานการพัฒนาเด็กและเยาวชนประจำปี 2560. กรุงเทพมหานคร: กรมกิจการเด็กและเยาวชน.
กระทรวงแรงงาน. (19 กันยายน 2559). การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของประเทศสิงคโปร์. สืบค้นเมื่อ 20 กันยายน 2561, จาก https://singapore.mol.go.th/news/การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์.
กระทรวงศึกษาธิการ. (2552). ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน หลักการ แนวคิด และทิศทางในการดำเนินงาน. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว.
กิตติภพ เกาแลกูล. (2547). การพัฒนาครูที่ปรึกษาในการดา เนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนในโรงเรียนละหากทรายรัชดาภิเษก อาเภอละหากทราย จังหวัดบุรีรัมย์. วิทยานิพนธ์ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต, สาขาวิชาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
กุณฑลี บริรักษ์สันติกุล และมิลินทรา กวินกมลโรจน์. (2562). หลากวิถี หลายมุมมอง เพื่อการสร้างครูสู่ศิษย์: เอกสารประมวลแนวคิดและแนวทางพัฒนาวิชาชีพครู. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน (สสค.).
กัญนิภา พราหมณ์พิทักษ์. (2554). จุดเน้นการพัฒนาคุณภาพผู้เรียน เส้นทางสู่ความสำเร็จในการ
ปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่สอง (พ.ศ. 2552 – 2556). วารสารวิชาการ, 14(3): 3-13.
เกรียงไกร น่วมเลิศ และทศพล ธีฆะพร. (2561). การส่งเสริมมาตรฐานการปฏิบัติงานของครูที่ส่งผลต่อคุณภาพผู้เรียนในโรงเรียนมัธยมศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 41. วารสารวิจัยและพัฒนา วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์, 13(2): 256-265.
จาตุรณ บุญพรมมา. (2553). การพัฒนาบุคลากรด้านระบบดูแลช่วยหลือนักเรียน โรงเรียนศรีสำราญวิทยา
อำเภอพรเจริญ จังหวัดหนองคาย สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาหนองคาย เขต 3. การศึกษาค้นคว้า
อิสระปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต, สาขาวิชาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
ซาโต มานาบุ. (2559). การปฏิรูปโรงเรียน แนวความคิด "ชุมชนแห่งการเรียนรู้" กับการนำทฤษฎีมาปฏิบัติจริง. กรุงเทพมหานคร: ปิโก (ไทยแลนด์).
ณรงค์กร มโนจันทร์เพ็ญ. (4 ธันวาคม 2562). ผลประเมิน PISA 2018: คะแนนนักเรียนไทยอยู่จุดไหนในเวทีนานาชาติ. สืบค้นเมื่อ 19 กันยายน 2562, จาก https://thestandard.co/pisa-2018-2/.
ณรงค์ชัย สาไพรวัลย์. (2546). การติดตามผลการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนในโรงเรียนมหาชัยพิทยาคาร จังหวัดมหาสารคาม. วิทยานิพนธ์ปริญญาศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาวิชาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ธาดา ตามเมืองปัก. (2552). การพัฒนาการดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนหนองยางพิทยาคม อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดนครราชสีมา. วิทยานิพนธ์ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต, สาขาวิชาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
ธิดา โมสิกรัตน์. (2551). การพัฒนาวิธีการเรียนรู้ร่วมกันโดยการเรียนแบบเพื่อนช่วยเพื่อนสำหรับนักศึกษามหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช : กรณีศึกษาชุดวิชาไทยศึกษา จังหวัดสมุทรสาคร. วารสารสุโขทัยธรรมาธิราช, 21(1): 106-118.
นเรศ ปู่บุตรชา วัลนิกา ฉลากบาง วาโร เพ็งสวัสดิ์ และพรเทพ เสถียรนพเก้า. (2561). สมรรถนะครูกับคุณภาพผู้เรียนในศตวรรษที่ 21. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด, 12(2): 255-268.
พิจิตร พรหมจารีย์ สมคิด สร้อยน้ำ และนวัตกร หอมสิน. (2560). ปัจจัยพหุระดับที่สิ่งผลต่อคุณภาพของนักเรียนในโรงเรียนประถมศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสารครุศาสตร์อุตสาหกรรม, 17(3): 116-175.
พงศกร อดุลพิทยาภรณ์ และนันทรัตน์ เจริญกุล. (2562). แนวทางพัฒนาการบริหารวิชาการโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดเล็ก ตามแนวคิดเครือข่ายความร่วมมือในการพัฒนาคุณภาพผู้เรียน. วารสารการบริหาร และนวัตกรรมการศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2(3): 17-32.
เพ็ญนภา กันทะตา. (2560). คู่มือปฏิบัติงานประชุมคณะกรรมการสภาพนักงาน. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยแม่โจ้.
พัฒนศักดิ์ ภูมิโคกรักษ์. (2552). การพัฒนาการดาเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนบ้านซับพลู อาเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา. วิทยานิพนธ์ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต, สาขาวิชาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
ภูวดล ถวิลคำ. (2556). การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเพื่อพัฒนาการดา เนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนอากาศอำนวยศึกษา. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร. 10(48): 133-140.
เรืองยศ อุตรศาสตร์. (2546). การศึกษาการดา เนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของครูที่ปรึกษาในโรงเรียนมัธยมศึกษา จังหวัดขอนแก่น. วิทยานิพนธ์ปริญญาศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาวิชาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ละดา ดอนหงษา อดิศร ศรีเมืองบุญ และ สุรเดช พรมคำ. (2559). การพัฒนารูปแบบการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพในโรงเรียน “การส่งเสริมการอ่านเพื่อความเข้าใจ” : กรณีศึกษาโรงเรียนบ้านโนนสงเปลือย. วารสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ ราชธานีวิชาการ ครั้งที่ 1 “สร้างเสริมสหวิทยาการผสมผสานวัฒนธรรมไทยก้าวอย่างมั่นใจเข้าสู่ AC”, 1(1): 194-203.
ลาวัลย์ เวชอภิกุล. (2561). การพัฒนาโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนโดยใช้แนวคิดการเรียนรู้แบบเพื่อนช่วยเพื่อนเพื่อเสริมสร้างศักยภาพอาสาสมัครส่งเสริมการทางานป้องกันแก้ไขปัญหาเอชไอวี/เอดส์. วิทยานิพนธ์ปริญญาการศึกษาดุษฎีบัณฑิต, สาขาวิชาการศึกษานอกระบบโรงเรียน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ลักขิตา ศาสตรานุรักษ์กุล. (2551). การศึกษากระบวนการฝึกอบรมสำหรับแรงงานพม่าในอุตสาหกรรมอาหารและแปรรูปอาหาร จังหวัดสมุทรสาคร. วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาวิชาการศึกษาผู้ใหญ่และการศึกษาต่อเนื่อง มหาวิทยาลัยมหิดล.
วิวรรณ ธาราหิรัญโชติ. (2560). การดูงานมีประโยชน์จริงหรือ. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก: http://www.bangkokbiznews.com/blogs/columnist/116685. (วันที่ค้นข้อมูล: 9 ธันวาคม 2562).
วิเชียร กันหาจันทร์ ยุวธิดา ชาปัญญา และธันยาภรณ์ นวลสิงห์. (2561). ความสัมพันธ์ระหว่างภาวะผู้นำทางวิชาการของครูกับคุณภาพผู้เรียนในโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาร้อยเอ็ด เขต 2. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด, 12(1): 194-203.
เศรษฐวัชร มัชปาโต มัณฑนา อินทุสมิต และสมาน นาวาสิทธิ์. (2557). การพัฒนารูปแบบความสัมพันธ์
เชิงสาเหตุและปัจจัยที่ส่งผลต่อคุณภาพผู้เรียน ในโรงเรียนขนาดเล็กสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสารบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 10(2): 68-76.
สถาพร พฤฑฒิกุล. (2555). คุณภาพของผู้เรียน เกิดจากกระบวนการเรียนรู้. วารสารการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยบูรพา, 6(2): 1-13.
สายัญต์ ดลภักดี. (2553). การพัฒนาบุคลากรด้านการดา เนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนโคกกลางราษฎร์พัฒนา อำเภอเมือง จังหวัดกาฬสินธุ์. การศึกษาค้นคว้าอิสระ. ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต, สาขาวิชาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
สิริพันธ์ุ สุวรรณมรรคา. (2556). การสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพครู โดยใช้กระบวนการชี้แนะและการเป็นพี่เลี้ยง. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก:https://youtu.be/aQzyUmQnn_Q. (วันที่ค้นข้อมูล: 11 ธันวาคม 2562).
สุคน ระเบียบโอษฐ์. (2560). การพัฒนาคู่มือระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโดยใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเพื่อพัฒนาทักษะชีวิตของนักเรียน. วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาวิชาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยศรีปทุม.
สุดามาส ศรีนอก และถนอมวรรณ ประเสริฐเจริญสุข. (2557). ปัจจัยสมรรถนะครู และทักษะชีวิตของนักเรียนที่ส่งผลต่อคุณภาพผู้เรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาบึงกาฬ, วารสารศึกษาศาสตร์มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 31(3): 156-166.
สุวิมล ว่องวาณิช. (2560). การส่งเสริมกระบวนการ PLC ให้มีประสิทธิผล. กรุงเทพมหานคร: องค์การค้าของ สกสค.
สำนักงานเลขานุการของคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ. (2561). ยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. 2561 – 2580.
(พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพฯ: สำนักงานเลขานุการของคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ.
สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์. (2561). สถานภาพและการจัดอันดับตัวชี้วัดระดับสากล (ดัชนี
การพัฒนามนุษย์, HDI). สืบค้นเมื่อ 15 มิถุนายน 2561, จาก https://www.etda.or.th/th/Our-Service/statistics-and-information/dashboardsummary.aspx?index=14.
สำนักงานเลขาธิการคุรุสภา. (2556). รายงานการวิจัย สมรรถนะครูและแนวทางการพัฒนาครูในสังคมที่เปลี่ยนแปลง. กรุงเทพมหานคร: สกศ. กระทรวงศึกษาธิการ.
สำนักงานศึกษาธิการภาค 1. (2560). องค์ความรู้เรื่อง เทคนิคการจัดฝึกอบรม (Training Technique). [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก: https:// km576.pdf (moe.go.th). (วันที่ค้นข้อมูล: 12 ธันวาคม 2562).
อภิชาติ แก้วด้วง. (2550). การพัฒนารูปแบบการฝึกอบรมพนักงานใหม่ : กรณีศึกษาแผนกจัดส่งชิ้นส่วนการประกอบบริษัทโตโยต้ามอเตอร์ประเทศไทยจำกัด (โรงงานเกตเวย์). วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์ ฉะเชิงเทรา.
อมรรัตน์ เชิงหอม วัลนิกา ฉลากบาง จำนง วงษ์ชาชม และ วาโร เพ็งสวัสดิ์. (2558). การพัฒนารูปแบบการบริหารโรงเรียนประถมศึกษาที่ส่งผลต่อคุณภาพนักเรียน. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 38(3): 193-202.
Castetter, W. B., and Young, I. P. (2000). The human resource function in education administration. (7 th ed.). New Jersy: Prentice-Hall.
Dhian, A., I. and Irma, A. (2017). Improving the quality of school as a solutions of education problem. International Conference on Educational Research and Innovation (ICERI 2017), 1(1): 99-101.
Gagne, R. M. (1965). Psychology Issues in Science A Process Approach in Psychological Bases of Science A Process Approach. Washington D.C.: American.
Joseph, B. (2016). Understanding how the student success strategy has developed and contributed to student outcomes in one ONTARIO district. A thesis submitted in conformity with the requirements for the degree of Doctorate in Education, Higher and Adult Education University of Toronto.
Prenger, R., Poortman, C. L. and Handelzalts, A. (2017). Factors influencing teachers’ professional development in networked professional learning communities. Teaching and Teacher Education, 68(1): 77-90.
Serena, M. and Miguel, N. O. (2016). What works to improve the quality of student learning in developing countries? International Journal of Educational Development, 48(1): 53-65.
Walton, R. E. (2007). Improving the Quality of Work Life. Harvard Business Review, 27(3): 12.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
