ทางปี่ชวาและกระบวนการบรรเลงเพลงบัวลอยยามสอง ของครูหลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง)

บทคัดย่อ

งานวิจัย เรื่องทางปี่ชวาและกระบวนการบรรเลงเพลงบัวลอยยามสอง ของครูหลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาทางปี่ชวาและกระบวนการบรรเลงเพลงบัวลอยยามสอง ของครูหลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) และศึกษาบทบาทและความสำคัญของเพลงบัวลอยยามสองของครูหลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ในอดีตและปัจจุบัน โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ดำเนินการศึกษาข้อมูลจากเอกสาร และการสัมภาษณ์บุคคลที่สืบทอดทางเพลงชุดบัวลอยยามสองของครูหลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง)โดยมี ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ชูชาติ พิณพาทย์ นายสันติ นักดนตรี และนายบุญมา มานะสืบ เป็นผู้ให้ข้อมูลหลักในการวิจัย

ผลการวิจัยพบว่า 1) ทางปี่ชวาเพลงบัวลอยยามสองของครูหลวงประดิษฐ-ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ประกอบด้วย 12 เพลง ดังนี้ 1. เพลงรัวสามลา 2. เพลงบัวลอย 3. เพลงนางหน่าย 4. เพลงชักฟืนสามดุ้น 5. เพลงรัวลาเดียว 6. เพลงไฟชุม 7. เพลงรัวลาเดียว 8. เพลงยะหรั่น 9. เพลงกระดีดี่ 10. เพลงบัดพลี 11. เพลงรัวลาเดียว 12. เพลงนางหงส์ (กาจับปากโลง) ทางปี่ชวามีลักษณะเฉพาะที่เป็นสำนวนกลอนทางปี่ชวา ทั้งหมด 12 สำนวน ดังนี้ 1. สำนวนกลอนตั้งหลักเริ่มต้นเพลง 2.สำนวนกลอนที่แสดงถึงความกระชับทำนอง 3. สำนวนกลอนที่ดำเนินทำนองช้าพยางค์ห่าง ๆ 4. สำนวนกลอนแสดงถึงการทอนทำนอง 5. สำนวนกลอนที่มีทำนองโลดโผน 6. สำนวนการสรุปประโยค 7. สำนวนกลอนที่ดำเนินทำนองเก็บพยางค์ถี่ ๆ 8. สำนวนกลอนที่มีความสัมพันธ์กันต่อเนื่อง 9. สำนวนกลอนที่เป็นการสะบัดรวบทำนอง 10. สำนวนกลอนที่เป็นลักษณะเพลงทยอย 11. สำนวนกลอนที่เป็นลักษณะการถามตอบในทิศทางเดียวกัน 12. สำนวนกลอนที่เป็นการลงจบ

2) บทบาทและความสำคัญของเพลงบัวลอยยามสองของครูหลวงประดิษฐ-ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ในอดีตโบราณมีการแบ่งเวลากลางคืนออกเป็น 4 ยาม ได้แก่ ยามหนึ่ง ยามสอง ยามสาม ยามสี่ เพลงบัวลอยยามสอง มีบทบาทในการบรรเลงประกอบพิธีกรรมงานศพ ยามสอง และยามสี่ ปัจจุบันใช้บรรเลงตอนฌาปนกิจศพ มีความสำคัญต่อศิษย์สายสำนักครูหลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลป-บรรเลง) และวงการดนตรีไทย