นาฏกรรมแห่งศรัทธา: ระบำนารายณ์เจ็ดปาง

บทคัดย่อ

ระบำนารายณ์เจ็ดปาง เป็นวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของการแสดงระบำนารายณ์เจ็ดปาง 2) เพื่อวิเคราะห์รูปแบบและองค์ประกอบการแสดงระบำนารายณ์เจ็ดปางมาประยุกต์ใช้ในการแสดง ผลการวิจัยพบว่า ระบำนารายณ์เจ็ดปาง นำบทมาจากละครดึกดำบรรพ์ เรื่องกรุงพาณชมทวีป ตอนอวตาร พระนิพนธ์ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ กล่าวถึง พระนารายณ์อวตารไปปราบกรุงพาณทำให้เหล่าเทวดานางฟ้าพากันกล่าวสรรเสริญพระนารายณ์เนื้อหาปางต่าง ๆ มีการเรียงลำดับตรงกับบทพระราชนิพนธ์ลิลิตนารายณ์สิบปาง ปรากฏหลักฐานการแสดงทั้งหมด 3 ครั้ง คือ ครั้งที่ 1 ปี พ.ศ. 2531 และครั้งที่ 2 ปี พ.ศ. 2538 โดยคณะละครสมัครเล่นแห่งบ้านปลายเนินในงานวันนริศฯ ใช้ชื่อชุดการแสดงว่า ระบำนารายณ์แปดปาง และครั้งที่ 3 ปรากฏในการแสดงเบิกโรงโดยโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ชุด ศึกอินทรชิต ตอน นาคบาศ พ.ศ. 2557 ผู้วิจัยเล็งเห็นถึงคุณค่าและประโยชน์ของการแสดงระบำนารายณ์เจ็ดปางที่ปรากฏในการแสดงเบิกโรงโดยโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯชุด ศึกอินทรชิต ตอน นาคบาศ นำไปสู่การอนุรักษ์ฟื้นฟูและพัฒนาการแสดงนาฏศิลป์ไทยโดยศึกษาที่มา กระบวนท่ารำ รูปแบบการแสดง การแต่งกาย การแต่งหน้า