ประเพณีสงกรานต์: จากปีใหม่ไทยสู่สมรภูมิน้ำและปรัชญาเชิงวัฒนธรรม

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มุ่งศึกษาและวิเคราะห์ปรากฏการณ์ของประเพณีสงกรานต์ในสังคมไทยร่วมสมัย โดยใช้กรอบทฤษฎีสองแนวทางหลัก คือ พุทธปรัชญา เพื่อทำความเข้าใจรากฐานความหมายดั้งเดิมที่เน้นคุณค่าทางจิตวิญญาณและความสัมพันธ์ในชุมชน และปรัชญาโพสต์โมเดิร์น เพื่อสำรวจการเปลี่ยนแปลง การแตกกระจายของความหมาย และการเข้ามามีบทบาทของการเมืองเชิงวัฒนธรรม ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่า สงกรานต์ในปัจจุบันไม่ได้ดำรงอยู่ในความหมายเชิงพุทธศาสนาอันเป็นหนึ่งเดียวอีกต่อไป แต่ได้กลายเป็นพื้นที่ของการปะทะสังสรรค์ระหว่างเรื่องเล่ามหภาคทางศาสนากับเรื่องเล่าเล็ก ๆ ที่หลากหลายซึ่งถูกขับเคลื่อนโดยกระแสบริโภคนิยม สื่อและวาทกรรมของรัฐ ประเพณีได้แปรสภาพสู่ภาวะจำลองที่ภาพลักษณ์ความสนุกสนานเข้ามาแทนที่แก่นแท้ทางจิตวิญญาณ และกลายเป็นสมรภูมิของการต่อรองเชิงอำนาจทางวัฒนธรรมระหว่างกลุ่มต่าง ๆ ในสังคม การทำความเข้าใจสงกรานต์ผ่านสองกรอบคิดนี้จึงช่วยเผยให้เห็นความซับซ้อนของการดำรงอยู่ของประเพณีในโลกยุคหลังสมัยใหม่ได้อย่างลึกซึ้ง