ศาสนาพราหมณ์–ฮินดูกับความเชื่อเรื่องศิวลึงค์

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นการศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับศิวลึงค์ ซึ่งเป็นโบราณวัตถุทางศาสนาพราหมณ์-ฮินดูที่จำแนกเป็นลักษณะได้ 5 รูปแบบ คือ (1) แบบแท่นกลมทรงกระบอก (2) แบบแท่นกลมทรงกระกอบ (3) แบบแท่งหินธรรมชาติ (4) แบบสมมติเอาสิ่งธรรมชาติแทนศิวลึงค์ และ (5) แบบผสมในวัฒนธรรมฮินดู การกราบไหว้บูชาศิวลึงค์เป็นความเชื่อที่สืบทอดมาอย่างยาวนาน เพราะถือเป็นตัวแทนของพระศิวะ โดยชาวฮินดู
จะบูชาศิวลึงค์วันละ 3 ครั้ง คือ เช้า กลางวันและเย็นต่อหน้าศิวลึงค์ในเทวาลัย ซึ่งมีพราหมณ์เรียกว่า ไศเวศ เป็นผู้นำในการประกอบพิธี ชาวฮินดูเชื่อว่า การบูชาศิวลึงค์ที่ทำจากทองคำจะทำให้มีฐานะมั่งคั่ง ร่ำรวย หากบูชาศิวลึงค์ด้วยข้าวสุกหรือข้าวสารจะทำให้มีอาหารสมบูรณ์ องค์ความรู้ใหม่ที่ได้จากการศึกษาครั้งนี้ คือ การเข้าใจศิวลึงค์ในฐานะสัญลักษณ์ทางศาสนาและปรัชญาที่ลึกซึ้งกว่าการรับรู้ในเชิงเพศ เป็นสิ่งที่สะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างศาสนา วัฒนธรรมและสังคมที่ถูกตีความและปรับใช้แตกต่างกันไปในแต่ละภูมิภาค อันเป็นหลักฐานสำคัญของการแลกเปลี่ยนทางความเชื่อและอารยธรรมระหว่างอินเดีย กัมพูชาและไทย