กฎต้องเป็นกฎ: พระพุทธเจ้าสอนภาวะผู้นำเชิงพุทธ พันท้ายนรสิงห์ปฏิบัติ

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ต้องการสะท้อนถึงภาวะผู้นำเชิงปฏิบัติที่เน้น “ความตรงไปตรงมา” ที่ภาษาบริหารใช้คำว่า “โปร่งใส ตรวจสอบได้ มีธรรมาภิบาล” หรือในคติทางพระพุทธศาสนาใช้คำว่า “ตรงไปตรงมา-ยถาวาที ตถาการี-พูดอย่างไรทำอย่างนั้น” ใช้วิธีการศึกษาจากเอกสารและงานวิจัย เขียนออกมาในรูปความเรียงแบบบทความวิชาการ การศึกษาพบว่า ภาวะผู้นำเป็นหัวใจสำคัญประการหนึ่งของผู้นำ และผู้นำที่มีภาวะผู้นำ ก็จะต้องเป็นผู้นำเชิงจริยธรรม หรือมีจริยธรรมของการนำด้วย ดังที่ปรากฏในครั้งพุทธกาลที่พระพุทธเจ้าได้ตรัสก่อนที่จะปรินิพพานว่า “ธรรมและวินัยจะเป็นศาสดาแทนพระองค์” ซึ่งหมายถึงหลักการต้องเป็นหลักที่สำคัญ  และอีกนัยหนึ่งที่ว่า เมื่อมีหลักแล้วต้องปฏิบัติตามหลัก ดังพุทธพจน์ที่ว่า พูดคำไหนปฏิบัติตามคำนั้น เรียกว่า เป็นคุณสมบัติของผู้นำที่จะต้องมีภาวะแห่งการนำไปปฏิบัติได้ จากการบรรยายเมื่อวันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2566 ที่วัดอินทารามได้ นำพระจริยาวัตรของพระพุทธเจ้าผ่านภาวะผู้นำตามแนวพระพุทธเจ้า ทั้งการโปรดองคุลีมาล การแก้ปัญหาเฉพาะหน้าในกรณีของนางจิญจมาณวิกา การปราบพญามาร ฯลฯ ซึ่งล้วนเป็นภาวะผู้นำและสะท้อนออกมาเป็นพุทธประวัติผ่านจริยาวัตรในพระพุทธรูปปางต่าง ๆ  รวมไปถึงบุคคลที่เป็นผู้ที่มีภาวะผู้นำที่เป็นแบบอย่าง คือ พันท้ายนรสิงห์ ซึ่งแนวประวัติศาสตร์ตีความยังไม่ได้บทสรุปว่า มีอยู่จริงหรือไม่ แต่ได้สะท้อนเรื่องเชิงพฤติกรรมต่อความซื่อตรงต่อหลักการ “กฎต้องเป็นกฎ” โดยใช้ความตายเป็นเครื่องมือ ซึ่งสอดคล้องกับแนวทางพระพุทธศาสนาที่ว่า “สละอวัยวะเพื่อรักษาชีวิตและสละชีวิตเพื่อรักษาธรรม” ซึ่งจัดเป็นภาวะผู้นำตามแนวพุทธศาสนา องค์ความรู้ใหม่ที่ได้จากการศึกษาครั้งนี้ คือ การพบประเด็นเรื่องความสัตย์จริง ซึ่งมีพันท้ายนรสิงห์นำไปปฏิบัติจนเป็นแบบอย่างของความสัตย์ชื่อต่อหลักการที่ตรงไปตรงมา