การศึกษาชุมชนและการประยุกต์ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชนในตำบลรัตนวารี อำเภอหัวตะพาน จังหวัดอำนาจเจริญ
คำสำคัญ:
ภูมิปัญญาท้องถิ่น, เศรษฐกิจ, พัฒนาชุมชนบทคัดย่อ
งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อการศึกษาบริบทของชุมชนในตำบลรัตนวารี อำเภอหัวตะพาน จังหวัดอำนาจเจริญและ 2. เพื่อหาแนวทางการประยุกต์ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในชุมชนตำบลรัตนวารี อำเภอหัวตะพาน จังหวัดอำนาจเจริญ เป็นการวิจัยแบบเชิงคุณภาพ มีเครื่องมือในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ โดยมีกลุ่มเป้าหมาย คือ ประชาชนในชุมชนตำบลรัตนวารี อำเภอหัวตะพาน จังหวัดอำนาจเจริญ จำนวน 15 คน ที่มาจากการเลือกแบบเฉพาะเจาะจงทั้งหมด แล้วนำข้อมูลที่รวบรวมได้จากเอกสารและแบบสัมภาษณ์ มาวิเคราะห์แบบเชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) บริบทพื้นที่ของชุมชนนรัตนวารี ประกอบด้วย 1.1) บริบทด้านภูมิศาสตร์ 1.2) บริบทด้านสังคมและวัฒนธรรม 1.3) บริบทด้านเศรษฐกิจ 1.4) บริบทด้านการศึกษาและสาธารณสุข 1.5) บริบทด้านสิ่งแวดล้อม 1.6) บริบทด้านแหล่งท่องเที่ยวในชุมชน และ 2) แนวทางของภูมิปัญญาที่มีในชุมชนนำมาประยุกต์ใช้นั้นได้ 3 แนวทาง ประกอบด้วย 2.1) แนวทางด้านการเกษตรปลอดภัยและพอเพียงการประยุกต์ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านการเกษตรในตำบลรัตนวารีสามารถเน้นการทำเกษตรแบบผสมผสานและปลอดสารเคมี 2.2) แนวทางด้านงานหัตถกรรมและภูมิปัญญาการทอผ้า ชุมชนสามารถพัฒนาและต่อยอดภูมิปัญญาการทอผ้า เช่น ผ้าไหม ผ้าฝ้าย และผ้าพื้นเมือง ด้วยการนำลวดลายดั้งเดิมมาผสมผสานกับการออกแบบร่วมสมัย 2.3) แนวทางด้านการอนุรักษ์วัฒนธรรมและประเพณี ชุมชนควรจัดกิจกรรมประเพณีท้องถิ่นอย่างต่อเนื่อง เช่น บุญบั้งไฟ บุญข้าวประดับดิน และประเพณีเข้าพรรษา โดยผสานแนวคิดการมีส่วนร่วมของเยาวชนผ่านการเรียนรู้เชิงปฏิบัติ 2.4) แนวทางด้านแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ท้องถิ่น การสำรวจและจัดทำข้อมูลแหล่งประวัติศาสตร์ เช่น วัดเก่า โบราณสถาน และสถานที่สำคัญทางวัฒนธรรม สามารถนำมาพัฒนาเป็นแหล่งเรียนรู้เชิงท่องเที่ยวและการศึกษา 2.5) แนวทางด้านสมุนไพรและภูมิปัญญาสุขภาพพื้นบ้าน ชุมชนสามารถรวบรวมองค์ความรู้เกี่ยวกับสมุนไพรท้องถิ่น เช่น ตำรับยาสมุนไพร ยาสามัญประจำบ้าน และวิธีนวดพื้นบ้าน เพื่อจัดทำเป็นคู่มือหรือฐานข้อมูล และ 2.6) การส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมในชุมชนชนบท การพัฒนาเส้นทางท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่ผสมผสานการเยี่ยมชมวิถีชีวิต เช่น การชมการทอผ้า ทดลองทำอาหารพื้นบ้าน และการเข้าร่วมงานประเพณี จะช่วยดึงดูดนักท่องเที่ยวทั้งในและต่างประเทศ
