การศึกษาทุนทางสังคมของชุมชนตำบลเสาเล้า อำเภอหนองกุงศรี จังหวัดกาฬสินธุ์

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาทุนทางสังคมและข้อมูลชุมชนตำบลเสาเล้า อำเภอหนองกุงศรี จังหวัดกาฬสินธุ์ เป็นการวิจัยแบบเชิงคุณภาพ มีเครื่องมือในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ โดยมีกลุ่มเป้าหมาย คือ ประชาชนในชุมชนตำบลเสาเล้า อำเภอหนองกุงศรี จังหวัดกาฬสินธุ์ จำนวน 20 คน ที่มาจากการเลือกแบบเจาะจงทั้งหมด แล้วนำข้อมูลที่รวบรวมได้จากเอกสารและแบบสัมภาษณ์ มาวิเคราะห์แบบเชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) ด้านกายภาพ 1.1) โครงสร้างพื้นฐานและการคมนาคม  โครงสร้างพื้นฐานที่ตอบสนองต่อความต้องการพื้นฐานของประชาชนได้ในระดับหนึ่ง โดยมีถนนลาดยางและถนนคอนกรีตเชื่อมต่อระหว่างหมู่บ้านและตัวอำเภอ ซึ่งอำนวยความสะดวกในการเดินทางและขนส่งผลผลิตทางการเกษตร 1.2) ทรัพยากรธรรมชาติและแหล่งน้ำ พื้นที่ป่าไม้และพื้นที่การเกษตร ซึ่งส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ปลูกข้าวและพืชไร่ตามฤดูกาล นอกจากนี้ยังมีแหล่งน้ำธรรมชาติ เช่น ลำห้วย หนองน้ำ และอ่างเก็บน้ำขนาดเล็กที่เป็นแหล่งน้ำดิบในการเกษตรและใช้ในครัวเรือน 1.3) สิ่งอำนวยความสะดวกและสถานที่สำคัญของชุมชน มีสิ่งอำนวยความสะดวกที่เป็นศูนย์รวมทางสังคมและวัฒนธรรม เช่น วัด โรงเรียน ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ซึ่งเป็นแหล่งให้บริการด้านสุขภาพ การศึกษา และการประกอบพิธีกรรมทางศาสนา นอกจากนี้ยังมีตลาดสดและศูนย์สาธารณประโยชน์ที่ใช้เป็นสถานที่จัดกิจกรรมชุมชน เช่น งานประเพณีบุญบั้งไฟ และงานบุญเดือนสิบสอง สิ่งเหล่านี้มีบทบาทในการเชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่างคนในชุมชน และเป็นพื้นที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน 2) ด้านภูมิปัญญาการทำแจ่วบอง คือ การทำแจ่วบองเป็นทักษะที่สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น โดยใช้วัตถุดิบที่หาได้ในท้องถิ่น เช่น ปลาร้า พริก ข่า ตะไคร้ และสมุนไพรอื่น ๆ ซึ่งนอกจากจะเป็นการรักษาอัตลักษณ์ทางอาหารของชุมชนแล้ว ยังช่วยสร้างความสัมพันธ์ระหว่างคนในชุมชนผ่านการถ่ายทอดองค์ความรู้และการรวมกลุ่มกันผลิตแจ่วบองเพื่อจำหน่าย 3) ทุนทางสังคมด้านปลาส้ม คือ สะท้อนถึงภูมิปัญญาท้องถิ่นและวัฒนธรรมการถนอมอาหารของชาวอีสาน ซึ่งได้รับการสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น การทำปลาส้มในชุมชนอาศัยวัตถุดิบจากแหล่งน้ำในท้องถิ่น เช่น ปลาตะเพียนและปลานิล โดยใช้กระบวนการหมักดองตามสูตรดั้งเดิมที่พัฒนามายาวนาน และ 4) ทุนทางสังคมด้านความสามัคคี คือ เป็นรากฐานสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนและส่งเสริมการพัฒนาในทุกด้าน ความสามัคคีของชาวบ้านสะท้อนให้เห็นผ่านการช่วยเหลือเกื้อกูลกัน