มรดกธรรมจากป่าสู่เมือง: การสืบทอดและพัฒนาแนวทางกรรมฐานจากหลวงปู่มั่น ภูริทัตต มหาเถระสู่หลวงพ่อวิริยังค์ สิรินฺธโร

บทคัดย่อ

      บทความนี้นำเสนอพัฒนาการของแนวทางการปฏิบัติกรรมฐานจากหลวงปู่มั่น ภูริทัตตมหาเถระ (พ.ศ. 2413-2492) สู่หลวงพ่อวิริยังค์ สิรินฺธโร (พ.ศ. 2462-2563) โดยผู้เขียนทำการวิเคราะห์การถ่ายทอดหลักปฏิบัติที่หลวงพ่อวิริยังค์นำมาปรับให้สอดคล้องการใช้ชีวิตของคนในสังคมร่วมสมัย  ได้พบว่า หลวงปู่มั่น ภูริทัตตมหาเถระได้วางรากฐานการปฏิบัติกรรมฐานที่เน้นความเข้มงวดในพระธรรมวินัย การออกธุดงค์ และการปฏิบัติเพื่อมุ่งสู่พระนิพพานโดยตรง โดยกำหนดที่ตั้งของจิต 5 ฐาน ใช้การบริกรรมพุทโธควบคู่กับลมหายใจ และการเดินจงกรมสลับกับนั่งสมาธิ หลวงพ่อวิริยังค์ สิรินฺธโรได้สืบทอดและพัฒนาแนวทางดังกล่าว โดยปรับให้เข้ากับวิถีชีวิตสมัยใหม่ เพื่อสร้างประโยชน์แก่ตัวผู้ปฏิบัติและสังคม  เป็นการสร้างประโยชน์ให้ทุกคนที่ดำเนินชีวิตในสังคมสมัยใหม่ ซึ่งยังต้องทำหน้าที่การงานและรับผิดชอบครอบครัว  ได้ปฏิบัติกรรมฐานได้อย่างง่ายไม่รบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน ท่านจึงได้พัฒนาแนวทางการปฏิบัติให้กระชับขึ้น โดยกำหนดฐานที่ตั้งของจิตเหลือเพียง 3 จุดสำคัญ และปรับวิธีการภาวนาให้เป็นอิสระจากการกำหนดลมหายใจ วิธีการที่ปรับให้ง่ายขึ้นนี้ช่วยให้ผู้ปฏิบัติสามารถเข้าถึงสมาธิได้เร็วขึ้น เหมาะกับวิถีชีวิตของคนในสังคมปัจจุบัน โดยยังคงรักษาแก่นแท้ของการปฏิบัติตามแนวทางของหลวงปู่มั่นไว้อย่างครบถ้วน และยังตอบสนองต่อความต้องการของสังคมร่วมสมัย ส่งผลให้เกิดการขยายตัวของการปฏิบัติสมาธิในวงกว้าง โดยเฉพาะในกลุ่มฆราวาสและผู้อยู่ในสังคมเมือง