อนุปุพพิกถากับการบรรลุธรรมในพระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

          บทความวิชาการนี้ ผู้เขียนได้กล่าวอธิบายถึงเรื่องอนุปุพพิกถากับการบรรลุธรรมในพระพุทธศาสนา อนุปุพพิกถา เป็นพระธรรมเทศนาที่ปรากฏในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาที่พระพุทธเจ้าได้แสดงไปตามลำดับจากง่ายไปหายาก เพื่อฟอก และขัดเกลาอัธยาศัยของผู้ฟัง ให้สะอาดหมดจด และประณีตลึกซึ้งขึ้นไปเป็นชั้น ๆ จากง่ายไปหายาก จนจิตของผู้ฟังสงบมีจิตอ่อน ปราศจากนิวรณ์ จิตเบิกบานจิตผ่องใสแล้ว และมีความเข้าใจในธรรมของพระพุทธเจ้า อนุปุพพิกถาที่พระพุทธองค์ทรงแสดงประกอบด้วย ทานกถา สีลกถา สคฺคกถา กามาทีนวกถา เนกขัมมานิสังสกถา ภายหลังจากพระพุทธเจ้าแสดงอนุปุพพิกถาแล้ว ถ้าหากผู้ฟังสามารถชำระกิเลสของตนให้เบาบางลงได้ตามที่ทรงแสดงแล้วต่อไปก็จะแสดง อริยสัจ 4  จนทำให้ผู้ฟังได้บรรลุธรรมชั้นใดชั้นหนึ่ง

     อนุปุพพิกถา 5 และอริยสัจ 4  คือ ธรรมะที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงมากที่สุด จึงเรียกว่า “พหุลานุศาสนี” การแสดงธรรมอนุปพพิกถาเป็นขัดเกลาจิตใจของผู้ฟังไปโดยลำดับแต่เวลาแสดงจริง ๆนั้นไม่จำเป็นต้องแสดงครบทั้งหมด 5 ข้อ ผู้ฟังสามารถจะเรียนรู้ประพฤติปฏิบัติได้ในระดับใดก็จะทรงแสดงในระดับนั้น พระธรรมเทศนาเรื่องอนุปุพพิกถานี้พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่ยสกุลบุตร บุตรเศรษฐีแห่งเมืองพาราณสี เป็นครั้งแรก  จนยสกุลบุตรได้บรรลุธรรม และขออุปสมบทเป็นพระในพุทธศาสนา