ศึกษาวิเคราะห์คุณค่าของการบูชาตามแนวทางมงคลสูตร
คำสำคัญ:
การบูชา, มงคลสูตร, คุณค่าการบูชาบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาแนวคิดหลักการบูชาที่ปรากฏในมงคลสูตร 2) เพื่อวิเคราะห์คุณค่าของการบูชาตามแนวมงคลสูตร การวิจัยนี้เป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพโดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระไตรปิฎก ตำราวิชาการ เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง จากนั้น วิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) การที่มนุษย์อยู่ร่วมกันเป็นสังคมทำให้เกิดความเชื่อและการบูชา เพื่ออ้อนวอนให้เกิดความแคล้วคลาด การบูชาจึงมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตมนุษย์สืบกันมา พระพุทธศาสนาสอนเรื่องการบูชาไว้ในมงคลสูตรที่ว่า “การบูชาบุคคลที่ควรบูชาเป็นมงคลอย่างสูงสุด” สมัยพุทธกาลการบูชามี 2 ลักษณะ คือ (1) การบูชายัญ (2) การบูชาไฟ เป็นการบวงสรวงด้วยสิ่งมีชีวิตโดยทำการฆ่าเพื่อบูชาเทพเจ้าในอุดมคติของตน ปัจจุบันการบูชาเป็นการอ้อนวอนขอให้ช่วยเหลือ ขอโชคลาภ มุ่งผลเพียงรอผลจากสิ่งที่บูชา ความจริงแล้ว การบูชาที่ถูกต้องต้องเป็นการปฏิบัติเพื่อให้ชีวิตเจริญก้าวหน้าที่เรียกว่า มงคล และเป็นกิริยาที่แสดงถึงความเคารพต่อบุคคลและสถานที่ ในมงคลสูตรการบูชามี 2 ลักษณะ คือ (1) บุคคลที่ควรบูชา คือ พระพุทธเจ้า พระธรรม พระสงฆ์ พระปัจเจกพุทธเจ้า พระมหากษัตริย์ มารดาบิดา ครูอาจารย์ (2) สิ่งที่ควรบูชา คือ สถูป สถานที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ เจดีย์ การบูชามีลักษณะ 2 ประเภท คือ (1) อามิสบูชา การบูชาด้วยสิ่งของ (2) ปฏิบัติบูชา การบูชาด้วยการปฏิบัติ 2) คุณค่าของการบูชาตามแนวทางมงคลสูตร ดังนี้ (1) คุณค่าด้านบุคคล การบูชาเพื่อน้อมนำหลักธรรมมาพัฒนาตน ถือเป็นเป้าหมายสำคัญ เพราะเมื่อพัฒนาตนดีแล้ว ย่อมสามารถพึ่งตนเองได้ (2) คุณค่าด้านครอบครัว การแสดงเคารพนับถือกันและกันในครอบครัวเป็นพื้นฐานที่ทำให้ครอบครัวมีความมั่นคง มีความรักความเข้าใจที่ดีต่อกัน รู้จักยอมรับฟังความคิดเห็น พร้อมที่จะให้อภัยเมื่อทำผิด (3) คุณค่าด้านสังคม การยอมรับกฎระเบียบ การเคารพในสิทธิหน้าที่ของตนเองและคนอื่น ให้ความสำคัญผู้อื่นพอกับความสำคัญของตนเอง (4) คุณค่าด้านศาสนา การบูชาเป็นเครื่องแสดงถึงการดำรงอยู่ของพระพุทธศาสนา คนในสังคมมีการบูชา เคารพนับถือกัน ก็จะทำให้สังคมอยู่กันอย่างร่มเย็นเป็นสุข อันเป็นการบูชาที่มีผลยั่งยืน องค์ความรู้จากการวิจัย คือ การชี้ให้เห็นว่า การบูชาที่แท้จริงไม่ใช่แค่พิธีกรรม แต่เป็นการเคารพอย่างมีสติ และใช้ศรัทธาในการพัฒนาตน ครอบครัว สังคม และศาสนาอย่างกลมกลืน
Downloads
เอกสารอ้างอิง
ปธานชัย วายุโชติ. (2559). การศึกษาวิเคราะห์ความเชื่อและพิธีกรรมการบูชาพระธาตุของชาวพุทธในล้านนา. วารสารการวิจัยกาสะลองคำ. 10 (2), 109-119.
พระครูพิมลธรรมาภรณ์ (ศรีจันทร์ก่ำ). (2563). การบูชาพระธาตุเจดีย์ในคัมภีร์พระพุทธศาสนา. วารสารสังคมศาสตร์ปัญญาพัฒน์. 2 (2), 21-28.
พระครูพิมลธรรมาภรณ์ และพระครูสุธีคัมภีรญาณ. (2563). รูปแบบและคุณค่าพิธีกรรมการบูชาในประเพณีการทำบุญพระธาตุนาดูน จังหวัดมหาสารคาม. Journal of Roi Kaensarn Academi. 5 (2), 33-51.
พระมหาบุญนำ ปรกฺกโม. (2561). ความเชื่อและการบูชาพระธาตุของชาวพุทธในล้านช้าง. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร. 6 (4), 1568-1577.
พระสุกฤษฏิ์ ปิยสีโล (ทะรินทร์). (2563). การบูชา: ท่าทีความเคารพของสังคมไทย. วารสารบัณฑิตศึกษามหาจุฬาขอนแก่น. 7 (1), 95-112.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม 25. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2538). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525, พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพมหานคร: อักษรเจริญทัศน์.
สุชีพ ปุญญานุภาพ. (2541). คุณลักษณะพิเศษแห่งพระพุทธศาสนา, พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร: มหามกุฏราชวิทยาลัย.
เสฐียร พันธรังษี. (2534). ศาสนาโบราณ, พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพมหานคร: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
อดิศักดิ์ ละครเขต. (2560). การศึกษาวิเคราะห์อานิสงส์การบูชาในพุทธปรัชญาเถรวาท. วารสารธรรมทรรศน์. 17 (1), 147-156.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารมนุษยวิชาการ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความนี้ได้รับการเผยแพร่ภายใต้สัญญาอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) ซึ่งอนุญาตให้ผู้อื่นสามารถแชร์บทความได้โดยให้เครดิตผู้เขียนและห้ามนำไปใช้เพื่อการค้าหรือดัดแปลง หากต้องการใช้งานซ้ำในลักษณะอื่น ๆ หรือการเผยแพร่ซ้ำ จำเป็นต้องได้รับอนุญาตจากวารสาร
