สังฆเภท : แนวคิด ความเป็นมาการบัญญัติสิกขาบทและปรากฏการณ์ในพระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

พระวินัยบัญญัติ อันหมายถึง สิกขาบทที่เป็นข้อห้าม และข้ออนุญาตในพระพุทธศาสนา การบัญญัติสิกขาก็เพื่อเป็นกฎเกณฑ์และระเบียบอันดีงามของสงฆ์แต่การบัญญัติสิกขานั้นพระพุทธเจ้าไม่ได้ทรงบัญญัติตามความต้องการของพระองค์ แต่พระพุทธเจ้าทรงอาศัยเหตุที่เกิดแก่พระภิกษุแล้วจึงทรงบัญญัติสิกขาบทนั้น ๆ ข้อบัญญัติที่พระองค์ทรงตั้งเริ่มต้น เรียกว่า มูลบัญญัติ ข้อบัญญัติที่ทรงตั้งเพิ่มเติมภายหลัง เรียกว่า อนุบัญญัติ รวมมูลบัญญัติและอนุบัญญัติเข้าด้วยกัน เรียกว่า สิกขาบท เมื่อเกิดเหตุขึ้นแล้วจึงมีการตั้งพระบัญญัติ บทความเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับการโดยเฉพาะสิกขาบที่เกี่ยวกับการทำสังฆเภท ซึ่งเป็นหนึ่งในสิกขาบทที่ถือว่าเป็นเรื่องราวที่ทำให้ศาสนามีความคิด แนวคิดที่แตกแยกกันเป็นอย่างมาก เลยจัดให้มีการบัญญัติสิกขาบท และปรากฏการณ์ในพระพุทธศาสนา โดยพระองค์จะตรัสสั่งให้ให้ประชุมสงฆ์และตรัสถามภิกษุผู้ก่อเหตุให้ยอมรับ แล้วทรงชี้โทษแห่งการประพฤติ แล้วจึงทรงตั้งพระบัญญัติห้ามเพื่อไม่ให้ภิกษุทำอย่างนั้นอีกต่อไป โดยวางโทษให้ปรับอาบัติไว้หนักบ้าง เบาบ้าง แล้วแต่กรณี และในบทความนี้ได้ศึกษาเกี่ยวกับกรณีของการทำสังฆเภท ทั้งในอดีตและปัจจุบัน ได้วิเคราะห์พูดถึงในกรณีต่าง ๆ ว่าเป็นมีการทำสังฆเภทอย่างไร เช่น ในสมัยพุทธกาลกรณีพระเทวทัต และกรณีวินัยธรกับธรรมถึก และหลังจากสมัยพุทธกาลกรณีการแยกเป็นมหายาน รวมไปถึงสมัยอาณาจักรล้านนาที่มรการขัดแย้งระหว่างวัดป่าแดงกับวัดสวนดอก และในสมัยรัตนโกสินทร์ ที่มีการตั้งธรรมยุติกนิกายขึ้นมาใหม่ของพระวชิรญาณเถระ หรือ (รัชกาลที่ 4) เป็นต้น