AI ในฐานะแรงขับเคลื่อนที่หก? การทบทวนโมเดลของพอร์ทเตอร์ในยุคปัญญาประดิษฐ์
บทคัดย่อ
บทความนี้วิเคราะห์บทบาทของปัญญาประดิษฐ์ (AI) ในฐานะแรงขับเคลื่อนการแข่งขันขององค์กรยุคดิจิทัล โดยใช้กรอบแรงขับทั้งห้าของพอร์ทเตอร์เพื่อประเมินว่าการลงทุนใน AI จะสร้างความได้เปรียบเชิงกลยุทธ์ได้หรือไม่ การทบทวนวรรณกรรมพบว่า AI ไม่เพียงเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงาน แต่ยังมีผลต่อแรงกดดันทั้งห้า ได้แก่ ความรุนแรงของการแข่งขัน ภัยคุกคามจากผู้เล่นใหม่ ภัยคุกคามจากสินค้าทดแทน อำนาจต่อรองของผู้ขาย และอำนาจต่อรองของผู้ซื้อ ทั้งนี้ ผู้เขียนเสนอ “แรงขับเคลื่อนที่หก” ซึ่ง AI สามารถส่งผลกระทบต่อทุกแรงขับพร้อมกัน กรณีศึกษาจาก Johnson & Johnson, Cedars-Sinai และ PepsiCo แสดงว่า AI สนับสนุนห่วงโซ่อุปทาน การสร้างแพลตฟอร์มเศรษฐกิจ และความได้เปรียบที่ยั่งยืน นอกจากนี้ AI ยังช่วยองค์กรตอบสนองการเปลี่ยนแปลงอุตสาหกรรม ลดความเสี่ยงจากผู้เล่นใหม่และสินค้าทดแทน พร้อมสร้างความสัมพันธ์เชิงลึกกับลูกค้า สุดท้ายบทความเสนอ “โมเดลพอร์ทเตอร์ + AI” เพื่อสะท้อนบทบาทเทคโนโลยีและนวัตกรรมอย่างครบถ้วน องค์กรที่ไม่ปรับกลยุทธ์ให้สอดคล้องกับ AI อาจสูญเสียความสามารถในการแข่งขันในอนาคต
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Agrawal, A., Gans, J., & Goldfarb, A. (2018). Prediction machines: The simple economics of artificial intelligence. Boston: Harvard Business Review Press.
Bousquette, I. (2025). Johnson & Johnson pivots its AI strategy. Retrieved September 12, 2025, from https://www.wsj.com/articles/johnson-johnson-pivots-its-ai-strategy-a9d0631f
Brynjolfsson, E., & McAfee, A. (2014). The second machine age: Work, progress, and prosperity in a time of brilliant technologies. New York: W. W. Norton & Company.
Davenport, T. H., & Ronanki, R. (2018). Artificial intelligence for the real world. Harvard Business Review, 96(1), 108–116.
Fitzpatrick, D. (2024). 5 Forces Educational Innovators Should Know About. Retrieved September 13, 2025, from https://www.forbes.com/sites/danfitzpatrick/2024/11/17/5-forces-educational-innovators-need-to-know-about/
Gold, A. (2023). Why PepsiCo is sweet on artificial intelligence. Retrieved September 13, 2025, from https://www.axios.com/2023/04/06/pepsico-artificial-intelligence-kanioura
Olson, P. (2024). Supremacy: AI, ChatGPT and the race that will change the world. New York: St. Martin's Press.
Porter, M. E. (1980). Competitive strategy: Techniques for analyzing industries and competitors. New York: Free Press.
Shrestha, Y. R., Ben-Menahem, S. M., & Von Krogh, G. (2019). Organizational decision-making structures in the age of artificial intelligence. California Management Review, 61(4), 66–83.
Sweeney, E. (2025). Cedars-Sinai's AI tool delivered 24/7 care to 42,000 patients. Now, doctors can focus more on treatment, less on paperwork. Retrieved September 12, 2025, from https://www.businessinsider.com/cedars-sinai-la-healthcare-organization-ai-platform-patient-care-treatment-2025-7
Tang, D. (2024). How is the rise of artificial intelligence and machine learning technologies influencing the competitive dynamics analyzed by the Five Forces?. Retrieved September 13, 2025, from https://flevy.com/topic/porters-five-forces/question/ai-machine-learning-impact-five-forces-analysis.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 มหาวิทยาลัยธนบุรี
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความนี้ได้รับการเผยแพร่ภายใต้สัญญาอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) ซึ่งอนุญาตให้ผู้อื่นสามารถแชร์บทความได้โดยให้เครดิตผู้เขียนและห้ามนำไปใช้เพื่อการค้าหรือดัดแปลง หากต้องการใช้งานซ้ำในลักษณะอื่น ๆ หรือการเผยแพร่ซ้ำ จำเป็นต้องได้รับอนุญาตจากวารสาร
